CÂU CHUYỆN VỀ NÀNG SITA

Trích đoạn trong sử thi Ramayana

Kagiso, Tandi và Themba vây quanh nôn nóng nhìn Kalunga, chờ nghe ông kể câu chuyện.

Trong một vương quốc nọ, cách đây không lâu, có một nàng hoàng hậu đẹp nhất trần gian tên là Sita. Ai cũng yêu quý nàng. Nàng lúc nào cũng hạnh phúc và luôn hài lòng mãn nguyện. Nàng đầy đức hạnh và yêu thương tất cả. Sita thân thiện với tất cả mọi người và đối xử công bằng với tất cả. Nhà vua trị vì lúc bấy giờ là Rama. Vua Rama là một vị vua anh minh. Cả vương quốc ai cũng yên mến và cũng kính nể ngài. Mặc dù Sita được gả cho vua Rama với địa vị và quyền lực ngang bằng nhưng nàng lại rất giản dị. Chỉ cần nhìn vào vua và hoàng hậu thôi thì ai ai cũng cảm thấy như thể họ thuộc về một thế giới khác chứ không phải thế giới này.

-Thế Sita và Rama đều là những atma (linh hồn) hay là những thực thể siêu việt hơn ạ? Tandi nôn nóng hỏi.

– Đúng thế, Sita đại diện cho những atma còn Rama là tên gọi của atma đức độ, thánh thiện nhất, Ngài vượt thoát khỏi những cuốn hút vật chất, những cám dỗ thấp hèn. Ông Kalunga cười đáp hiền từ những khán giả nhỏ.

Ông kể tiếp,…trong vương quốc của Rama lúc nào cũng có không khí hội hè tưng bừng. Vương quốc này đặc biệt ở chỗ không ai nếm trải đau khổ bao giờ. Đấy là vương quốc của niềm hạnh phúc viên mãn.

Với Sita thì mọi chuyện đều hoàn hảo và cuộc đời nàng giống như một vũ điệu hạnh phúc. Nhưng ….lẩn khuất trong vương quốc hoàn hảo này là vương quốc của lũ quỷ tên gọi là Ravan.Mà các cháu biết đấy, quỷ thì luôn cảm thấy vui thú khi gây đau đớn và khốn khổ cho người khác, và Ravan chính là vua của lũ quỷ. Hắn ta độc ác và luôn luôn nghĩ ra những loại đau khổ mới để mang đến cho mọi người.

Ravan khó chịu khi nhìn thấy Sita hạnh phúc. Hắn muốn bắt cóc Sita và biến nàng thành nô lệ của hắn. Hắn ta muốn thấy nàng bất hạnh. Nhưng Sita không dễ bị bắt cóc vì quanh cung điện của nàng có một ranh giới quyền lực và chừng nào nàng còn ở bên trong phạm vi quyền lực này, Ravan sẽ không thể chạm được đến nàng. Ranh giới quyền lực của Sita là một vạch kẻ”.

– Đường kẻ đó có ý nghĩa gì? Và ai đã vẽ đường kẻ đó ạ? – Tandi tò mò hỏi.

Đó là biểu tượng cho việc rơi vào sự mê muội. – Kalunga giải thích. – Có thể gọi đó là “đường kẻ của sự mê muội”. Lấy ví dụ dễ hiểu về sự u mê này, chằng hạn, nếu một người tin rằng mình sở hữu một đám mây, thì ta cũng có thể nói rằng người đó đã vượt ra ngoài đường kẻ và nếu như người đó bắt đầu tin rằng mình là một con lừa, ta cũng có thể coi rằng nhất định người đó đã vượt ra khỏi đường kẻ. Đây là những ví dụ rõ mồm một, nhưng rất nhiều lần chính chúng ta cũng vượt ra khỏi đường kẻ mà không hề biết. Khi một người vượt ra ngoài đường kẻ, anh ta sẽ đánh mất sự minh mẫn, đánh mất khả năng phân biệt và lâm vào sự u mê tăm tối. Khi chúng ta cùng vượt qua đường kẻ, thì tất cả mọi người sẽ đều bị mê muội. Nhưng lại không ai nhận ra rằng, mình mê muội. Thật ra thì, vì tất cả đều chung cảnh ngộ mê muội như nhau nên mọi chuyện trông có vẻ hoàn toàn bình thường. Nơi đó trở thành cả một vùng u mê và điên loạn. Nhưng ai cũng cho rằng mình rất khôn ngoan.

– Họ giống như giáo sự Brightpark. – Tandi tuyên bố.

Quả đúng thế! Họ bị bùa mê của Ravan nên không thể tự thấy mình bị mất đi sự minh mẫn. Kalunga trả lời.

Dù rằng Ravan rất độc ác và đại diện cho sự ngu dốt, nhưng hắn cũng nghĩ ra được vài kế quỷ quyệt xấu xa để dụ Sita ra khỏi đường kẻ. Hắn ta giỏi ở chỗ biết cách đánh lừa Sita và hắn đã tìm ra được những cách rất thông minh để thực hiện âm mưu này. Một lần hắn cải trang thành một lão ăn xin, lần khác hắn gửi một con nai vàng tới, nhưng lão ăn mày và con nai vàng lúc nào cũng chỉ đến được phía ngoài của đường kẻ.

Sita cảm thấy cuộc đời này thật là hoàn hảo và rằng nàng đã có được mọi thứ mình muốn. Nhất là nàng đã có Rama ở bên mình. Nhưng …có thêm một chú nai vàng cũng có hại gì đâu! Chút cuốn hút ban đầu về phía chú nai vàng nhanh chóng trở thành một nỗi say mê và nàng bắt đầu cảm thấy tha thiết muốn có được con nai vàng. Trong lòng nàng chỉ mong ngóng có được chú nai để rồi cuối cùng nàng đã băng qua đường kẻ. Ban đầu, Sita cảm thấy vô cùng phấn khích có được chú nai vàng, cho đến lúc nàng phát hiện ra rằng, ngay dưới lớp da của chú nai là một con quỷ đội lốt thuộc vương quốc Ravan. Toàn bộ âm mưu đó chỉ nhằm dụ nàng ra khỏi đường kẻ và chẳng phải đợi lâu, Ravan đã bắt cóc nàng.

-Ông ơi, có phải chú nai vàng tượng trưng cho sự mê đắm của ta với thức ăn và của cải không ạ? – Themba hỏi.

– Đó là sự mê đắm quyến luyến với tất cả những gì hữu hạn. Lạc thú hữu hạn đã làm cho Sita mất đi sự sáng suốt. Như thế có một ranh giới nhất định hay một điểm nào đó – nơi không còn có sự minh mẫn hay sáng suốt nữa. Điều này có thể khiến nàng phạm thêm sai lầm nữa. – Kalunga giải thích.

Bây giờ Sita đã ở trong vương quốc của Ravan. Hắn buộc nàng làm nô lệ, hầu hạ hắn. Sita đau đớn nhận ra rằng, Ravan không chỉ là một yêu quái bình thường, hắn có những mười cái đầu và Sita phải hầu hạ cả mười cái đầu ấy. Mỗi cái đầu của Ravan, lại có những nhu cầu khác hẳn nhau. Có cai đầu muốn thuốc lá, nó bèn đòi có thuốc lá để hút, thế là Sita phải chạy mua về. Khi cái đầu đó của Ravan đã có được thuốc lá rồi, hắn ta tạm thời hài lòng rồi nói: “Tên nô lệ kia, giỏi lắm!” Thế nhưng, nó chưa dừng ở lại đó. Cứ mỗi lần một cái đầu nào đó có được miếng mồi của mình rồi, chẳng hạn lần này là thuốc lá thì cái đầu sẽ to ra vì nó thu được dưỡng chất. Và rồi, cái đầu bự này của Ravan lại muốn những điều thuốc lá to hơn và to hơn nữa, nhanh hơn nữa. Nếu Sita không cung cấp kịp thì cái đầu lớn này sẽ nổi cơn thịnh nộ và hành hạ nàng….trong khi đó, hắn còn thêm những chín cái đầu nữa.

-Một cái đầu thì muốn thuốc lá. Thế các cháu có đoán được những cái đầu kia muốn thứ gì không? – Kalunga hỏi và nhìn từng cháu một.

– Cả ba đồng thanh trả lời: “kẹo, danh tiếng, rượu, ma túy, xe hơi lớn, sắc dục, địa vị và của cải, …”

– Kalunga ra hiệu cho bọn trẻ im lặng:

– Vậy thì, những cái đầu khác nhau đó là cái gì nào?

– Ham muốn, – Tandi trả lời ngay.

– Đằng sau những ham muốn là gì? – Kalunga tiếp tục hỏi và nghiêm trang nhìn bọn trẻ.

– Có phải đó là cái tôi cao ngạo của ta không ạ? Themba trả lời.

– Đúng thế, cả cái tôi dễ nhìn thấy lẫn cái tôi tinh tế đều là những cái đầu khác nhau của Ravan. Đến đây, nếu nhớ được rằng đằng sau mỗi ham muốn hữu hạn và mọi lạc thú hữu hạn đều là một cái đầu Ravan đòi được phục dịch. Nhớ thêm là, Ravan biết cách mọc ra những cái đầu mới và Sita lúc nào cũng phải bận bịu. Nàng bận bịu chạy vạy suốt ngày sao cho vừa lòng vị chủ nhân mới của nàng.

Những cái đầu khác nhau này còn tranh nhau sai khiến tên nô lệ của chúng. Sita tội nghiệp tối mắt tối mũi trong công việc mới của mình mà mục đích duy nhất là làm hài lòng vị chủ nhân mới. Thế là, Sita nhận ra mình rơi vào bẫy của tên Ravan hách dịch, nếu nàng làm theo ý chủ nhân thì sẽ càng làm hắn hùng mạnh lên. Còn nếu nàng quyết định dừng lại thì chủ nhân sẽ trút lên nàng cơn thịnh nộ. Mục đích tối thượng của hắn là làm cho nàng khốn khổ.

Kagiso vẫn lắng nghe chăm chú nãy giờ, bỗng hỏi:

-Khi chúng ta giết các con thú lấy thịt ăn hay khi ta uống rượu thì có phải là do Ravan không ạ?

Ông Kaluga cười hiền hậu:

– Ravan chẳng có chút nhân từ nào và cũng chẳng có tình yêu thương. Hắn ta chỉ biết có những ham muốn và những thói nghiện ngập của riêng mình. – Và để động viên, ông nói thêm. – Ravan có thể nổi cơn thịnh nộ và cố đe dọa Sita nhưng hắn ta không bao giờ có thể làm hại nàng được. Sita vốn bất tử, không gì có thể đánh bại và mãi mãi an toàn. Thế nhưng, vì bùa mê của Ravan, nàng lại quên mất con người thật của mình. Điều này cầm chân nàng trong sự tăm tối, u mê, và nàng đề mặc bản thân mình bị dọa dẫm.

Vậy là Sita nhận thấy mình bất hạnh, bị xa cách thế giới của Rama và thế giới yên bình dễ chịu của mình. Rama, người mãi mãi sáng suốt, anh minh thì lúc nào cũng đứng sau đường kẻ và chẳng bao giờ bị Ravan lừa gạt. Chàng lúc nào cũng ở trong sự minh bạch, luôn luôn an toàn khỏi nanh vuốt của Ravan. Chàng truyền tin cho Sita và nói với nàng rằng, chàng có thể giải thoát nàng khỏi tình trạng đau khổ và bất hạnh này. Chàng nói với nàng rằng, dù Ravan có là một yêu quái ghê gớm, nhưng chàng, Rama, vẫn có thể đánh bại Ravan và cứu thoát Sita một cách dễ dàng.

Chàng yêu Sita và tình yêu của chàng dành cho nàng là vĩnh hằng, vĩnh cửu và hoàn toàn vị tha, nhưng chàng đặt trước một điều kiện để giải phóng cho nàng. Các cháu nghĩ xem điều kiện đó là gì nào? – Kalunga hỏi, khẽ nghiêng mình về phía bọn trẻ.

-Đó là nàng sẽ không quay trở lại với Ravan nữa. – Themba ngập ngừng đáp và nói thêm, rằng nàng sẽ không được băng qua đường kẻ nữa.

– Điều kiện đặt trước ở đây là chính nàng phải bước bước chân đầu tiên về phía tự do. – Kalunga đáp. – Nói cách khác, nàng sẽ phải tự quyết định, còn nếu nàng không làm như vậy, thì Rama cũng sẽ hoàn toàn chấp nhận. Sự lựa chọn của nàng. Sự lựa chọn ở đây rất rõ ràng. Hoặc nàng chọn mình là nữ hoàng của Rama, hoặc là nô lệ cho Ravan. Rama sẽ chẳng bao giờ áp đặt Sita phải chọn tự do, nhưng nếu nàng bước 1 bước chân đầu tiên, thì Rama sẽ vui sướng bước lại nghìn bước để giúp nàng. Dù rằng tình yêu của Rama dành cho Sita hoàn toàn vị tha và kiên định, nhưng chàng không có quyền can thiệp vào sự lựa chọn của Sita. Xét cho cùng thì rất có thể Sita lại hạnh phúc bên Ravan. Rama không có quyền quyết định thay nàng.

Kalunga dừng lại một lát ngẫm nghĩ rồi hỏi:

-Quyết định này đối với Sita có dễ không?

– Có ạ! – Tất cả đều trả lời. – Thực ra không dễ chút nào. – Kalunga mỉm cười trả lời: – Còn có một yêu quái khác tên là Maya, là thuộc hạ của Ravan, nhiệm vụ của Maya là bầu bạn với Sita và làm cố vấn cho nàng. Maya vô cùng quỷ quyệt. Ả ghét cay ghét đắng Sita và chẳng từ một thủ đoạn hiểm độc nào để chống lại nàng, và thêm nữa, ả ta lại vô cùng tinh ranh. Ả làm ra bộ lịch thiệp, tử tế và thân thiện. Đặc điểm chính của ả là trung thành, nhưng mà là trung thành với Ravan kia,…

Mục đích duy nhất của ả là làm khổ Sita và nhiệm vụ trước mắt của ả là ngăn cảm Sita ra quyết định.

Maya và Ravan đều biết rằng nếu Sita mà quyết định và cương quyết thì bọn chúng sẽ mất một tên nô lệ tuyệt vời, vì thế cả hai đều cố hết sức khiến cho Sita bị u mê lẫn lộn. Cách ăn nói của Maya thì rất xảo quyệt, toàn những lời với cách kiểu biểu hiện như: “nhưng mà,…khó lắm, thôi để lần sau đi, tại sao lại thế? Thôi để lúc nào đó sẽ làm, tôi sẽ thử, tôi bận lắm, tôi mệt mỏi lắm…” Maya còn có cả nhóm mưu sĩ làm việc cho ả, chuyên nghĩ ra những lí do và những mối ngờ vực khác nhau để ngăn ngừa việc Sita chống lại Ravan. Chẳng hạn, họ sẽ phòng bị trước để tìm cách chống lại Sita. Nếu một ngày nào đó, nàng đi đến kết luận rằng, nàng nên dừng việc cung cấp thuốc lá cho tên yêu quái; có thể nàng nghĩ ra được rằng thì chẳng chóng thì chày cũng chỉ khiến nàng khốn khổ thôi.

-Đúng vậy, Tandi thận trong thêm vào, – hút thuốc lá có thể dẫn đến chết người nữa ấy chứ.

– Quả đúng thế. Nhưng ngay khi Sita vừa ra quyết định, Maya liền thì thầm vào tai nàng: Một quyết định rất sáng suốt đấy nhưng cứ để đầu tháng sau hẵng bắt đầu thực hiện. Và vì đây là lời khuyên của người bạn thân nhất của mình nên Sita đáp: “Ừ, cảm ơn bạn” và thế là Maya đã thắng hiệp đầu. Đến đầu tháng sau, Sita có thể quên béng mất hoặc bận việc khác. Hoặc là, Maya sẽ thì thầm rằng bỏ thuốc khó lắm, vừa đưa ra những lí do khôn ngoan như: “đầy người đã thất bại rồi còn gì” hoặc “bỏ thuốc có thể gây ra chứng nhức đầu ghê gớm đấy.”

Lần khác, Maya có thể nhắc Sita rằng nàng rất yếu ớt, rằng trước đây nàng đã cố bỏ thuốc những đã không thành. Nếu như Sita vẫn cương quyết, Maya sẽ thì thầm “được rồi, thôi thì hãy bỏ những điếu thuốc lá này đi, nhưng hãy thử loại kia với cái đầu lọc dài hơn để cho đỡ độc hại”. Thế là, Sita lại rơi vào bẫy.

Lại nữa, những lời dễ thương của Maya có thể là “cậu bận thế kia mà” hay là “cậu mệt rồi, chỉ một điếu thuốc thôi thì có hại gì đâu” hoặc ả có thể làm ra vẻ như mình đã nhượng bộ nói rằng, “ừ, hãy thử bỏ dần dần, một lúc một tí”. Thử thì cũng có nghĩa là “không làm”.

Một cách xúi giục khác của Maya là tạo ra những mối ngờ vực khiến Sita có thể nói rằng, “Mình cũng không chắc thuốc lá có thực sự độc hại hay không” hoặc ngây thơ bao biện rằng “Mình không hề biết là thuốc lá lại có hại đến thế, chả ai nói cho mình biết cả”.

Maya rất khôn khéo làm cho Sita bị lẫn lộn và không để cho nàng ra quyết định. Nếu Sita vẫn nhất nhất cương quyết thì Maya còn có chiêu cuối cùng là gửi cho nàng con nai vàng khác và Maya biết rõ ràng chiêu này rất hiệu quả. Maya rất quyết tâm và độc ác, nhưng với một vẻ ngoài vô cùng tử tế, dễ thương và ngọt ngào.

Maya quyết tâm ra sao thì Rama cũng vậy. Với mỗi một đòn xúi bẩy của Maya, Rama lại nhắc nhở Sita về sự thật. Chẳng hạn, khi Maya nói với Sita rằng nàng yếu ớt, thì Rama sẽ nhắc nàng nhớ rằng, nàng chính là hoàng hậu và bình đẳng với Rama và cũng mạnh mẽ như chàng. Nàng có thể có được mọi thứ mình muốn.

Cứ mỗi khi Maya bảo Sita trì hoãn để sau rồi hãy làm, thì Rama lại nhấn mạnh rằng, phải làm mọi thứ ngay bây giờ. Khi Maya nói rằng tự do là điều khó khăn, Rama lại nhắc nhở Sita rằng, tự do là điều dễ dàng. Sita nghe thấy cả hai gợi ý – một từ Maya, và một từ Rama. Lựa chọn nghe ai là quyền của nàng.

-Vậy Sita sẽ làm gì? Nàng có bước một bước tiến đến tự do hay không ạ? Kagiso háo hức hỏi.

– Nếu Sita tìm ra được “Sanjeeevani” (cỏ hồi sinh) thì nàng sẽ hành động. Trong mấy ngày tới, các cháu hãy suy nghĩ về các lực chọn của Sita, và theo các cháu thì “Sanjeeevani” có thể là gì nào? Một Sita sáng suốt sẽ làm gì? Nói rồi, ông Kalunga đứng dậy và để bọn trẻ suy ngẫm về câu hỏi của mình.